W krainie jezior, komarów i bagien - Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie

Geozeta nr 10

artykuł czytany 49828 razy

Gdy znajdziesz się w okolicach Łęcznej, Sosnowicy, Urszulina lub Włodawy, natrafisz na piękną krainę jaką jest Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie. Fragmenty krajobrazu jakie zastaniesz przywitają cię pięknem jezior i torfowisk oraz bogactwem rzadkiej flory i fauny. Dla zachowania walorów tego miejsca utworzono szereg obiektów o różnej formie ochrony. Poza interesującą przyrodą watro zapoznać się z barwną historią tych terenów. Niech kontemplacji piękna krajobrazu towarzyszy głęboka refleksja nad przeszłością.

Położenie, abiotyczne elementy krajobrazu
Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie, w podziale fizycznogeograficznym J. Kondrackiego, to fragment Polesia Zachodniego, najbardziej na zachód wysuniętego makroregionu podprowincji Polesia. Obszar Polesia, krainy o charakterze równinnym, położony jest pomiędzy Wysoczyznami Podlasko-Białoruskimi na północy, a Wyżyną Wołyńsko-Podolską na południu. Oś hydrograficzną Polesia stanowi Prypeć - dopływ Bugu, a opisywana część znajduje się w dorzeczu Bugu-Wisły. Teren Pojezierza (ok. 1315 km2) to fragment polskiej części Polesia w granicach administracyjnych województwa lubelskiego.

Obszar położony jest w strefie brzeżnej, zbudowanej ze sfałdowanych i zmetamorfizowanych skał prekambryjskich Platformy Wschodnioeuropejskiej. W zapadliskach skał prekambryjskich osadziły się miąższe pokłady skał paleozoicznych i mezozoicznych. Oś strukturalną Pojezierza stanowi niecka lubelsko-lwowska. Spośród skał paleozoicznych należy zwrócić uwagę na, mające znaczenie przemysłowe, karbońskie pokłady węgla kamiennego. Od 1982 roku w Centralnym Rejonie Węglowym Lubelskiego Zagłębia Węglowego odbywa się jego eksploatacja. Podobno kopalnia w Bogdance jest obecnie najbardziej rentowną w Polsce. Strop osadów mezozoicznych, którego ukształtowanie odgrywa znaczącą rolę krajobrazotwórczą stanowią margle, wapienie i kreda pisząca. Nierówności górnokredowego podłoża wypełniają oligoceńskie piaski glaukonitowe, czwartorzędowe gliny, piaski, muły, iły, kreda jeziorna oraz torfy.

Krajobraz Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego tworzą rozległe, kotlinowate obniżenia często wypełnione torfem i rozdzielone niskimi garbami mineralnymi. Decydujący wpływ na rzeźbę miały okresy zlodowaceń, jak również procesy rzeźbotwórcze zachodzące w czwartorzędzie.

Hydrografia
Wiodącymi czynnikami kształtującymi poleski typ krajobrazu są stosunki wodne. Cechą charakterystyczną tego terenu, jak sama nazwa wskazuje, są jeziora. Jest to jedyne w Polsce zgrupowanie jezior znajdujących się poza zasięgiem ostatniego zlodowacenia. Przyjmując za kryterium wydzielania powierzchnię ponad 1 ha jest ich 68, choć niektóre są już w końcowym stadium rozwoju (prawie całkowicie zarosły). Charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem pod względem genezy, wielkości oraz charakteru troficznego. Istnieją różne poglądy dotyczące ich genezy. Jedni wiążą ich powstanie z procesami krasowymi, inni twierdzą, że powstały w zagłębieniach jeziorzyska utworzonego po ustąpieniu lodowca, jeszcze inni przedstawiają tezę, iż powstały w wyniku procesów termokrasowych. Największe z nich to: Uściwierz (2.8 km2, głęb. 6.6 m), Wytyckie (2.7 km2, głęb. 4.2 m), Dratów (1.1 km2, głęb. 3,3 m), Białe k.Włodawy (1.1 km2, głęb. 33,6). Do najgłębszych należą: Piaseczno - 33,8 m. głębokości, Krasne - 33 m., Rogóźno - 25 m., czy Zagłębocze - 23,3 m. Jednakże większość jezior to zbiorniki płytkie i w szybkim tempie zarastające. Jest to obszar o dużej gęstości sieci rzecznej. Główne rzeki odwadniające teren to Bug wraz ze swymi dopływami: Tarasinką i Włodawką oraz Wieprz z Tyśmienicą, Świnką i Piwonią. Obszar Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego znajduje się w strefie oddziaływania systemu melioracji Kanału Wieprz-Krzna, chluby "epoki gierkowskiej".

Flora
Jednym z elementów krajobrazu, który decyduje o atrakcyjności regionu jest szata roślinna. Obok unikalnych dla Polski i Europy zbiorowisk roślinności wilgociolubnej, występują tu silnie przekształcone przez człowieka lasy i łąki. Spotkać można także najbardziej na południowy zachód wysunięte zbiorowiska europejskiej tundry i lasotundry.

Charakterystyczną cechą Pojezierza jest występowanie trzech typów torfowisk: niskiego, przejściowego i wysokiego. Torfowiska niskie występują najczęściej w dolinach rzek, starorzeczach i na obrzeżach jezior. Zostały wytworzone na żyznych glebach bagiennych, a zasilane są przez wody przepływowe niosące substancje mineralne użyźniające siedlisko. Ten typ torfowiska tworzą turzyce i mchy brunatne oraz trawy. Występują tu zespoły turzyc: sztywnej, dziobkowatej, pęcherzykowatej, prosowej, mozgi trzcinowatej, turzycy Davalla, kłoci wiechowatej, marzycy rudej i innych. Torfowiska przejściowe powstają w wyniku zahamowania przepływu wody na torfowiskach niskich czego wynikiem jest mniejsza żyzność siedliska i gorsze warunki tlenowe. Charakterystyczne rośliny to bagnica torfowa, turzyca bagienna, przygiełka biała, rosiczka i inne. W wyniku gromadzenia się przy brzegach jezior mułu, a następnie powstawania gleb podwodnych oraz porastania ich przez trzciny i wielkie turzyce, tworzą się pływające kożuchy roślinne - spleja. Torfowiska wysokie tworzą się w warunkach braku przepływu wody, zasilają je jedynie wody opadowe. Są to siedliska ubogie w tlen i składniki pokarmowe. Torfowiska te są zlokalizowane z zagłębieniach bezodpływowych, często wokół jezior. Cechą charakterystyczną jest ich kępkowo - dolinkowa struktura i soczewkowaty kształt. Przeważają mchy torfowce, na suchszych partiach rosną karłowate sosny i brzozy oraz żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna, bagno, borówki: bagienna, czarna i brusznica. Można również dostrzec rosiczkę okrągłolistną, wełniankę pochwowatą i torfowce . Warto nadmienić, iż na torfowiskach występuje 9, będących pod ochroną, taksonów roślin mięsożernych, do których należą: aldrowanda pęcherzykowta, rosiczki: długolistna, pośrednia, okrągłolistna i owalna, tłustosz pospolity oraz pływacze: zwyczajny, średni i drobny.

Jedynie wyspowo występują tu większe powierzchnie leśne: Lasy Włodawskie, Parczewskie i Sobiborskie. Są to, rosnące na ubogich siedliskach, bory sosnowe, rzadko lasy sosnowo-dębowe i lasy mieszane. Torfowiskom wysokim towarzyszą bory bagienne. Niewielkie powierzchnie zajmują grądy z grabem, dębem i lipą drobnolistną zajmujące siedliska żyźniejsze. Miejsca podmokłe porastają olsy: zaroślowy i leśny. Około 30 % torfowisk porastają zarośla łozowe z wierzbami: uszatą, szarą i kruszyną oraz zespół brzozy niskiej z brzozami: niską, brodawkowatą i omszoną oraz wierzbami: szarą i rokitą. Rzadko spotykane są łęgi. Tło dla wyżej wymienionych stanowią zbiorowiska roślinne występujące w ekosystemach wodno-torfowiskowych. Spośród wielu rzadkich i chronionych gatunków roślin, należy zwrócić uwagę na charakterystyczne dla tundry; brzozę niską, wierzbę lapońską i borówkowolistną. Torfowiska przejściowe są miejscem występowania takich unikalnych gatunków jak gnidosz królewski, goryczka wąskolistna i błotna, wspomniana bagnica torfowa oraz turzyca bagienna i torfowa, widłak torfowy, goździk pyszny, przygiełka biała i kruszczyk błotny. Tylko wprawne oko wyśledzi wąkrotę zwyczajną, czy storczyka - lipiennika Loesla. Suche siedliska porasta lipienica litewska, goździk piaskowy, a także kocanka piaskowa. Gatunków tych jest znacznie więcej, ale nie sposób je wymieniać.

Strona:  [1]  2  3  4  5  6  następna »