Chorwackie abecadło

Geozeta nr 10

artykuł czytany 21122 razy

W Chorwacji możemy wyróżnić trzy regiony geograficzne - północno-wschodnia część kraju to rozległa nizina, południe i zachód to obszar, na którym wznoszą się malownicze Góry Dynarskie z najwyższym szczytem Chorwacji Troglavem (1913 m n.p.m.), zaś bezpośrednio z morzem sąsiaduje Dalmacja i półwysep Istria. Najdłuższymi rzekami są: Sawa przepływająca przez Zagrzeb, Drawa oraz Kupa. Z tą ostatnią było mnóstwo śmiechu, gdy wyjaśniliśmy chorwackim studentom znaczenie tej nazwy w języku polskim. Powstał żart - "wykąpać się w Kupie". Jest to jednak jedna z najczystszych rzek. Pobrzeże i wyspy na Morzu Adriatyckim cechują się śródziemnomorskim klimatem z suchym i ciepłym latem oraz z deszczową i łagodną zimą - średnia temperatura lipca wynosi 24°C, stycznia zaś 6°C. We wnętrzu kraju panuje klimat umiarkowany ciepły. Roczna suma opadów wynosi pomiędzy 700 a 1100 mm, jednakże w rejonach górskich wzrosnąć może do ponad 3000. Często spotykanym na wybrzeżu zjawiskiem meteorologicznym jest bora - suchy, chłodny i gwałtowny wiatr wiejący od masywów górskich ku morzu. Ponieważ przez Chorwację przechodzi granica płyt litosfery, dlatego też jest to obszar sejsmiczny. W epicentrum, słabego na szczęście, trzęsienia ziemi mieliśmy okazję przebywać. Nie odczuliśmy jednak falowania gruntu, gdyż przebywaliśmy w tym momencie w autokarze z bardzo dobrymi resorami, a trzęsienie miało siłę "zaledwie" 4,3 stopni w skali Richtera.

W Chorwacji używa się obecnie języka serbsko-chorwackiego w dialekcie jekawskim. Powoduje to pewne zmiękczanie słów, w przeciwieństwie do Serbii, gdzie mówi się w dialekcie ekawskim. Dlatego też mleko po chorwacku to "mljeko" a po serbsku "mleko", rzeka zaś to odpowiednio "rijeka" i "reka". Kolejną różnicą pomiędzy oboma językami jest również stosowanie odmiennych alfabetów w obu krajach - w Chorwacji alfabetu łacińskiego, a w Serbii cyrylicy. Pomimo tego, iż język chorwacki jest bardzo melodyjny, o czym mogą świadczyć na przykład niektóre nazwy miejscowości - Osijek czy Opatija koło Rijeki, to istnieją także wyrazy, na których można sobie język połamać. Przykładowo, największa wyspa nazywa się Krk, jedne z ładniejszych pod względem krajobrazu miejsc to kanion rzeki Krka, największe sumy opadów w Europie notuje się w miejscowości Črkvice, czy też nazwa kraju - Hrvatska. Jednakże rekordy trudności bije zdanie - NA VRH BRDA VRBA MRDA. Uff. W tłumaczeniu na polski zdanie to nie brzmi już strasznie: "na szczycie wzgórza szumi wierzba (na wietrze)". Z kolei największe przekleństwo brzmi bardzo miękko - "pičku materinu", zupełnie odwrotnie jak w języku polskim.

Informację o Chorwacji można w Polsce uzyskać bez większych kłopotów, bowiem dostępne są liczne mapy i przewodniki o tym kraju. Nie są one, co prawda, osiągalne w takiej ilości jak publikacje o innych krajach śródziemnomorskich - Włoszech, Hiszpanii czy Grecji, ale nie można mówić o zupełnym braku przewodników, jak to ma miejsce w przypadku niektórych "egzotycznych" krajów. Ogrom informacji można znaleźć także w Internecie. Również na miejscu istnieje sieć punktów informacji turystycznej, gdzie bez problemów możemy otrzymać prospekty o atrakcjach danego regionu. Zazwyczaj materiały informacyjne są napisane po niemiecku lub angielsku, ale w zamku Wielki Tabor historię tego obiektu przedstawiono również w języku polskim. Brązowe tablice przy drogach sygnalizują nam ciekawe miejscowości i atrakcje turystyczne. Czterokrotnie w ciągu doby możemy wysłuchać prognozy pogody po angielsku w publicznym radio. W Chorwacji szlaki turystyczne oznaczone są białym kółkiem z kolorową, najczęściej czerwoną, otoczką.

Jadransko More, czyli Morze Adriatyckie, jest wielką "zatoką" Morza Śródziemnego oblewającą głównie brzegi Włoch i Chorwacji. Zasolenie w Adriatyku waha się od 3,2 do 3,8 %, co jest przeszło pięciokrotnie większą wartością od tych notowanych w Bałtyku. Największe głębokości sięgają do 1590 metrów - czterokrotnie więcej od Głębi Landsort w Bałtyku. Chorwackie wybrzeże zaliczane jest oczywiście do dalmatyńskiego typu wybrzeża, charakteryzującego się występowaniem łańcuchów wysp, a powstałych w skutek zatopienia obniżeń między pasmami i grzbietami górskimi. W skład terytorium Chorwacji wchodzi ponad tysiąc wysp, z czego w połowie są to nagie skały. Zamieszkałych wysp jest około stu. Z klimatem śródziemnomorskim wiąże się wysoka temperatura wody przez długi okres czasu, a mianowicie od czerwca do października trwa sezon kąpielowy z temperaturą wody powyżej 18°C. W naprawdę czystych, błękitnych wodach Adriatyku można nie tylko popływać lecz również ponurkować, poopalać się na plaży nudystów oraz popływać żaglówką, przybić do jakiejś pustej, samotnej wysepki i poczuć się jak Robinson Kruzoe. My niestety nie mieliśmy szczęścia do pogody. Kiedy przyjechaliśmy na wybrzeże na początku października właśnie zaczął padać deszcz - po raz pierwszy od pięciu miesięcy.

"Prawnym środkiem płatniczym" w Chorwacji są kuny. Na banknotach są przedstawione wizerunki pisarzy, kompozytorów oraz postaci historycznych. Istnieje projekt zmiany szaty graficznej, ponieważ obecna w znacznym stopniu przypomina niemiecką markę. Monety przedstawiają wizerunki różnorodnych zwierząt, np. niedźwiedzia. Chorwackie grosze, dla odmiany, mają nazwę powiązaną z florą, gdyż są to lipy, a rewers przedstawia rośliny. Za jedną kunę należy zapłacić ponad pół złotego. Nie można jednak wymienić złotówek na kuny bezpośrednio w Polsce, gdyż żaden kantor nie prowadzi takiej wymiany. Należy to zrobić za pośrednictwem marek lub dolarów.

Kras to ogół zjawisk związanych z rozpuszczaniem skał przez wodę. Pojęciem tym określamy również teren, na którym zjawiska te zachodzą ze szczególnie dużym natężeniem. Słowo to w terminologii geograficznej pochodzi od nazwy Wyżyny Kras znajdującej się w Chorwacji i Słowenii. Kras rozwija się przeważnie w wapieniach, ale spotykany jest także w dolomitach, gipsach lub solach. Jadąc z Zagrzebia nad Adriatyk, nie trudno zobaczyć lejki krasowe sąsiadujące jeden obok drugiego, a powstałe najprawdopodobniej wskutek zapadnięcia się stropu niewielkiej komory podziemnej. W Górach Dynarskich można często spotkać jaskinie o kilometrowych korytarzach, tworzących niekiedy rozległe komnaty z finezyjną szatą naciekową. Labiryntem korytarzy płyną często podziemne rzeki wydostające się na powierzchnię w miejscach zwanych wywierzyskami.

Jadąc do Chorwacji przeczytaliśmy w przewodniku, że nie należy zbaczać ze szlaków, czy jakichkolwiek innych dróg ze względu na pozostawione wciąż w ziemi miny. Prawdę powiedziawszy zmroziło to nam trochę krew w żyłach, jednakże, jak już dotarliśmy na miejsce zupełnie zapomnieliśmy o tej przestrodze. Na jednej z kolejnych wycieczek, jaką zorganizowali nam chorwaccy studenci geografii, zatrzymaliśmy się nad pięknym kanionem ze wspaniałym, równoległym układem warstw skalnych. Większość nas zainteresował również stojący po drugiej stronie drogi opuszczony dom, zbudowany z kamienia ciosanego. Weszliśmy do niego, a potem buszowaliśmy po zrujnowanym podwórku oraz po zburzonych zabudowaniach gospodarskich. Wtedy Chorwaci zaczęli krzyczeć, abyśmy wracali, gdyż nie wiadomo, czy w tym domu nie ma ukrytych min. Gdy doszliśmy z powrotem do autokaru odetchnęliśmy z ulgą. W Chorwacji jest jeszcze wciąż wiele zaminowanych obszarów, głównie na terenach gdzie toczyły się walki. Obecnie istnieje projekt rządowy oddające te ziemie obywatelom chorwackim prawie za bezcen, pod warunkiem rozminowania na własny koszt terenu, który się nabyło.

Strona:  « poprzednia  1  [2]  3  4  następna »