artykuł czytany 7654 razy

Jest pierwsza w nocy, takiej mgły to chyba nigdy nie widziałem. Stoję w siąpiącym deszczu,w gęstej kosówce. Kolega wpatruje się w starą WIG-ówkę próbując odczytać gdzie jesteśmy, w oddali słychać nawoływania pozostałych - oni są pod szczytem Mołoda, a my?

Leżę sobie na rozgrzanych słońcem kamieniach Sywuli, obok jeszcze pełna puszka Coca-Coli, nade mną ćwierkają ptaki, na niebie ani jednej chmurki, widoki aż po Czarnohorę. Śleboda.

Gorgany to pasmo górskie na terenie dzisiejszej Ukrainy. Są najwyższą i najdzikszą częścią Beskidów Lesistych. Górotwór rozcięty jest poprzecznymi dolinami dopływów Dniestru: Świcy, Łomnicy, Bystrzycy Sołotwińskiej i Bystrzycy Nadwórniańskiej na pięć części, w których wiele wierzchołków przekracza 1500 m n.p.m. Najbardziej znane to Popadia (1742 m) i Grofa (1752 m) - na zachód od doliny Łomnicy, najwyższa Sywula (1836 m) oraz Wysoka (1805 m) pomiędzy dolinami Łomnicy i Bystrzycy Sołotwińskiej, Bratkowska (1792 m) u źródeł Bystrzycy Nadwórniańskiej, Doboszanka (1757 m) i Syniak (1666 m) pomiędzy Bystrzycą Nadwórniańską, a Prutem.

Osobliwością Gorganów są pokrywające ich grzbiety i szczyty rumowiska skalne, od których lokalnej nazwy 'gorgan' pochodzi nazwa tej części Beskidów Wschodnich. Góry te są silnie zalesione i rzadko zaludnione, a ich wierzchołki wykraczają ponad granicę lasu, w krainę subalpejską z płatami kosodrzewiny i z licznymi stanowiskami reliktowej limby. Na kilku szczytach można się doszukiwać także śladów zlodowacenia plejstoceńskiego, m.in. na północnych stokach Wysokiej, Grofy i na wschodnim stoku Bratkowskiej.

Od południa i południowego-zachodu. Gorgany graniczą poprzez doliny Czarnej Cisy, Tereszwy, Talabora i Toruńczaka z jakże odmiennymi pasmami Świdowca, Połoniny Krasnej, Borżawy, które to zamiast łanów kosówki i gołoborzy skalnych na szczytach, posiadają rozległe połoniny. Dalej granica zachodnia i północno-zachodnia biegnie wdłuż Świcy oddzielając tym samym Gorgany od Bieszczadów Wschodnich, charakteryzujących się znacznie mniejszymi wysokościami, dochodzącymi miejscami do 1300-1400 m. Granica północna to skłon całych Karpat wzdłuż doliny Dniestru. Najbardziej umowna jest granica wschodnia, ustalona na Prucie. Jedyną widoczną różnicą jest "bardziej wysokogórski" charakter Czarnohory.

Na uwagę zasługuje fakt, że Gorgany leżą po obu stronach głównego wododziału karpackiego, którym w okresie międzywojennym przebiegała granica Polsko-Czachosłowacka. Granica ta, choć już nie istniejąca, podzieliła również i kulturowo całe Gorgany. Na południu tzw. Zakarpaciu wyrażnie widać wpływy dawnej obecności Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Wsie mają inną zabudowę, a mieszkańcy z inną mentalnością bardziej utożsamiają się z narodem Słowackim, czy Węgierskim niż z północnymi sąsiadami - Hucułami.

W przeszłości były to również tereny nie oszczędzane przez zawieruchy wojenne. To właśnie tu, przez Przełęcz Legionów i Rafajłową (dziś Bystrycja), Polska II Brygada Legionów szła na front Wschodniobeskidzki walcząc przeciwko wojskom rosyjskim. O tamtych, jakże burzliwych czasach świadczą liczne pamiątki: krzyż na przeł. Legionów ze znanym czterowierszem:

"Młodzieży Polska patrz na ten krzyż,
Legiony Polskie dźwignęły go wzwyż,
Przechodząc, góry, lasy i wały,
Dla ciebie Polsko i dla twojej chwały."

oraz cmentarze polskie w Pasiecznej, Zielonej, Rafajłowej. Po obecności granic Rzeczpospolitej świadczą m.in. dawne zdrojowiska w dolinie Prutu (Worochta, Tatarów, Jaremcze) i ruiny polskich schronisk (na przeł. pomiędzy Chomiakiem i Syniakiem, pod Doboszanką).

Strona:  [1]  2  następna »